در مقاله گذشته پیرامون مزایای استفاده از نرم‌افزارها صحبت داشتیم و با دلایلی که عنوان کردیم، استفاده از انواع این نرم‌افزارها را پارامتری جهت کاهش قیمت تمام شده کالا مطرح نمودیم. در این مقاله سعی بر آن داریم تا یکی از این نرم‌افزارها را به تفصیل معرفی کنیم و کاربرد آن را تشریح نماییم.
پارچه های بافندگی را از لحاظ طراحی بافت میتوان به انواع مختلفی تقسیم بندی نمود که یکی از آنها پارچه های تاری پودی یا تخت هستند. از در هم رفتن و درگیر شدن حداقل دو دسته نخ در جهت عمود بر یکدیگر، پارچه‌های تاری پودی ایجاد میشود؛ که این عملیات توسط ماشین‌های بافندگی انجام میگیرد. نخ‌هایی که در جهت طول پارچه هستند، نخ های تار و نخ هایی که در جهت عرض پارچه قرار دارند را نخهای پود مینامیم. در شماتیک زیر نخ های تار و پود نمایش داده شده اند.
پارچه‌های تاری پودی به جهت ثبات ابعادی و استحکام و نیز تنوع بسیار زیاد، فراوان‌ترین پارچه‌ها هستند و کاربردهای بسیار متنوعی نیز دارند که میتوان از لحاظ نوع مصرف به انواع پوشاکی و لباسی، تزئینی مثل پرده‌ای، رومبلی و مصارفی چون روتختی، ملحفه‌ای یا مصارفی چون فیلترها، باندها و توریها... تقسیم بندی کرد. این دسته از پارچه‌ها را میتوان از لحاظ عرض پارچه هم تقسیم بندی نمود. پارچه‌های تاری پودی به جهت مصارف مختلفی که دارند در عرض‌های متفاوتی تولید میگردند و تعداد سرنخ‌های متفاوتی نیز دارند.
با اعمال تغییرات فیزیکی در پارچه‌های تاری پودی، خواص آنها نیز تغییر میکند که در ظاهر و زیردست و کاربرد پارچه تاثیر گذار خواهند بود. از جمله تغییرات خواص فیزیکی پارچه‌های تاری پودی میتوان به تغییر در نوع نخهای مصرفی، میزان کشش نخها، تاب نخ و همچنین مقدار تاب نخهای مصرفی و نیز نمره نخها در پارچه اشاره داشت. از دیگر پارامترهای مهم در خواص فیزیکی پارچه‌های دابی میتوان به تراکم تار و پود در پارچه اشاره کرد؛ در حقیقت تعداد نخهای تار یا تعداد نخ های پود در عرض و طول پارچه در واحد سانتیمتر یا اینچ را به ترتیب تراکم تاری و تراکم پودی مینامیم. تراکم تار و پود، یکی از مهم‌ترین عوامل در خواص فیزیکی پارچه بوده است و تا حدود زیادی خواص ظاهری و نقشهای ایجاد شده بر روی پارچه متاثر از این پارامتر می‌باشند.
خود نخهای مصرفی نیز تاثیر بسزایی در زیردست و ظاهر پارچه دارند؛ اینکه این نوع نخها از چه نوع الیافی (طبیعی یا مصنوعی) تشکیل شده باشند یا اینکه درصد مخلوط آنها چه میزان باشد؛ همگی در تنوع پارچه‌ها تاثیر گذار خواهند بود. در واقع خواص شیمیایی و فیزیکی الیاف موجود در پارچه میتواند در نرمی یا زبری، شفافیت یا کدر بودن سطح پارچه تاثیر بسزایی داشته باشد. ممکن است یک پارچه از ترکیب نخهای پنبه‌ای و نخهای مصنوعی در جهت تار و پود تشکیل شده باشد یا هر دو یک نوع نخ با نمره یکسان باشند. ساختمان پارچه بگونه‌ای است که با تغییر در یکی از این پارامترها دیگر خواص پارچه را تحت الشعاع خود قرار میدهد.
از دیگر پارامترهایی که میتواند تنوع در ساختمان و ساختار پارچه‌های تاری پودی ایجاد کند و مصارف مختلفی را نیز در بر داشته باشد، تغییر در نوع نقشه بافت پارچه‌ها است که میتوان آنها را به انواع مختلفی چون پارچه طرحهای تافته، طرحهای سرژه، طرحهای ساتن و مشتقات این طرحها که از گسترش طرحهای پایه ایجاد میشوند، تقسیم بندی نمود.
طراحی پارچه‌های تاری پودی بر اساس شناخت این پارامترها و نیز رابطه آنها با یکدیگر و استفاده بجا و مناسب از آنها جهت کاربرد خاصی از پارچه است. فرضاً برای طراحی و تولید یک پیراهن مردانه علاوه بر ایجاد طرح و رنگبندی آن میبایست شناخت کافی نسبت به نوع نخهای مصرفی، نمره نخها، تراکم مناسب تار و پود پارچه، وزن پارچه، میزان کشش نخهای تار و پود و... داشت تا بتوان پیراهنی با کیفیت و متناسب با تقاضای مشتری تولید نمود.
برای طراحی این نوع پارچه‌ها نیاز به ابزاری است تا بتوانیم نمونه شبیه‌سازی شده آن را با مشخصاتی که نیاز داریم در آن ایجاد کنیم. طراحی بافت پارچه یک مساله مهندسی بسیار حساس و پیچیده است که نیاز دارد تا عوامل نامبرده شده را در آن تحلیل و تجزیه فنی نمود تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
پیش‌بینی نتیجه تولید شده با توجه به تنوع زیاد عوامل تعیین کننده طراحی پارچه، کاری بسیار مشکل و تقریبا غیر ممکن است. تغییر در این مشخصات و دریافت نتیجه با سرعت بسیار بالا، فقط توسط یک نرم‌افزار مناسب میتواند تامین شود. نرم‌افزاری که بتواند اطلاعات اولیه فنی و مهندسی بافت پارچه را دریافت کند و پس از تحلیل آنها نمونه بافته شده با سرعت بالا برایمان شبیه‌سازی نماید.
یکی از این نرم‌افزارهای فوق العاده کاربردی، نرم‌افزار طراحی و شبیه سازی پارچه دابی است که تحت عنوان نرم‌افزار Dobby Design Studio تولید شده است.
این نرم‌افزار دارای ابزارهایی است که مرحله طراحی پارچه‌های دابی را تسهیل کرده و سرعت می‌بخشد. از نکات قابل توجه در این نرم‌افزار، وجود یک بانک گسترده بافت با حدود 4000 نوع بافت از پیش تعریف شده است. در این نرم‌افزار به سهولت میتوان نقشه دابی یک بافت را ایجاد کرد و سپس به اعمال رنگبندی در آن پرداخت و نتایج رنگبندی را بصورت همزمان در نماهای مختلف از بافت پارچه مشاهده کرد.
شبیه‌سازی پارچه در نرم‌افزار Dobby Design Studio به صورت تصویر و چاپ است که امکان پیش بینی نتیجه کار پس از بافندگی را به طراح پارچه میدهد. طراح میتواند مشخصات اولیه پارچه از قبیل تعداد سرنخ پارچه، تراکم‌های تاری-پودی پارچه و نیز عرض مناسب بافت و عرض تکمیل شده پارچه و... را در آن وارد کند و به راحتی گزارشی از وزن نخهای مصرفی را از آن استخراج نماید.
پارچه‌های تاری-پودی که مصارف پوشاک همچون پارچه‌های مانتوئی، پیراهنی، شلواری و... را دارند در انواع مختلفی تولید میشوند. گاهی بصورت نخ رنگی و گاهی بصورت خام‌بافی هستند که پس از بافت به کارخانجات رنگرزی و تکمیل پارچه ارسال میشوند تا متناسب با نوع نخهای مصرفی و پروسه بافت، عملیات رنگرزی یا فینیش مناسب بر روی آنها انجام شوند. این پارچه‌ها ممکن است بافتهای ساده داشته باشند و گاهی نیز ممکن است از بافتهای ترکیبی ایجاد شده باشند. برحسب سفارش و درخواست مشتری میتوان پارچه‌هایی تولید نمود که خطوط یا سطحی از بافتها، برجسته باشند و بافتهای ترکیبی ایجاد نمایند. شبیه‌سازی این نوع بافتها را فقط در نرم‌افزارهای حرفه‌ای میتوان ایجاد نمود تا با الگوریتم خاص و ویژه‌ای که دارند نمای این بافت را قبل از تولید شبیه‌سازی نماید. خوشبختانه چنین نرم‌افزاری در کشور عزیزمان ایران ساخته شده است و در کارخانجات بسیار معروفی در حال استفاده هستند.
در نرم‌افزار Dobby Design Studio میتوان این نوع بافتهای ترکیبی را به راحتی و با سرعت ایجاد و شبیه‌سازی نمود. تعریف نخهای مختلف و شبیه‌سازی آنها در نمرات مختلف نیز در این نرم‌افزار امکان پذیر است. طراحی پارچه‌های تاری پودی فقط تغییر در رنگ و ظاهر پارچه نیست؛ گاهی اوقات با تغییر در نمره یک نخ میتوان افکتی خاص بر روی پارچه ایجاد کرد؛ گاهی اوقات میتوان با تغییر در تراکم، در منطقه خاصی از پارچه افکت خاصی ایجاد کرد و تنوع زیادی در پارچه‌های تولیدی بوجود آورد. در حقیقت با تغییر در نمره نخ یا تراکم نخها یا حتی تاب نخ میتوان در قسمتی از پارچه، برجستگی یا فرورفتگی ایجاد نمود؛ بطوریکه زیر دست آن منطقه خاص لمس شود. همچنین میتوان در آن ناحیه از پارچه، رنگی متمایز از رنگ زمینه پارچه را اختصاص داد یا اینکه پارچه یکدست رنگی باشد که دو فرمت مختلف طراحی را ایجاد مینماید. نرم‌افزار طراحی پارچه دابی این فرآیند را بسیار ساده میکند. در یکی از حالتهای شبیه‌سازی پارچه میتوان نمای واقعی پارچه را دقیقاً مشاهده کرد و ایرادهای بافت و طراحی را قبل از تولید برطرف نمود تا ضمن اینکه هزینه‌های تولید را کاهش دهد باعث افزایش راندمان تولید گردد.
مشاهده پشت و روی پارچه از دیگر آیتم‌هایی است که در این نرم‌افزار به آن توجه شده است و شما میتوانید بصورت همزمان پشت و روی پارچه را مشاهده نمائید. بسیاری از بافتها همچون بافتهای ساتن‌های تاری و پودی یا سرژه‌ها و... با ساختاری که در نوع بافت دارند نمای متفاوتی در پشت و روی پارچه ایجاد می‌کنند که بسته به نوع مصرف و کاربرد خاص آن پارچه میتوان از نمای خاصی از آن استفاده کرد. برای این منظور براحتی میتوان آنها را در نرم‌افزار، شبیه‌سازی و مشاهده نمود. سرعت قرینه‌سازی تکرار یا انتقال یک راپورت بافت یا یک راپورت رنگی در این نرم‌افزار باعث میشود تا طراح بتواند مانور خیلی سریع‌تری بر روی طرحش داشته باشد.
گاهی اوقات در فرآیند تولید پارچه‌های مانتوئی یا پیراهنی نیاز است تا بافتهای ترکیبی دابی در جهت تار یا پود یا در هر دو جهت تار و پود در سطح پارچه ایجاد شوند و نتایج آنها در کنار هم قابل قیاس باشد تا بتوان از بین آنها بهترین گزینه را از نظر نوع طرح بررسی و انتخاب کرد. نرم‌افزار Dobby Design Studio در این فرآیند به کمک طراح میآید و طراح میتواند مناطقی که قرار است بافتهای دابی و ترکیبی در سطح پارچه داشته باشند را در انواع مختلف بافتها نمایش و آنها را با هم مقایسه کند.
در کاخانجات نساجی و بافندگی در مرحله چله‌پیچی، نخهای تار پس از محاسبات فنی لازم بر روی یک قرقره بزرگی به نام اسنو به تعداد و طول زیاد پیچیده میشوند و پس از آن به ماشین بافندگی تغدیه میشوند. نخهای تار پس از طی سیکل بافندگی جهت تشکیل دهنه و پودگذاری وارد مرحله دفتین زدن میشود که این عملیات توسط شانه بافندگی که روی دفتین سوار شده است انجام میپذیرد. دراین قسمت از سیکل بافندگی نخ های پود به لبه پارچه که محل اصلی‌اش است کوبیده میشود. از دیگر کارایی‌های شانه بافندگی علاوه بر کوبیدن پود به، لبه پارچه، توزیع مناسب نخ های تار در عرض پارچه است. که انواع مختلفی را برحسب کاربرد و تعداد دندانه‌های آنها و نوع قرارگیری دندانه‌ها و... شامل میشوند. اطلاعات این شانه‌ها از جمله اطلاعات بسیار مهم برای یک بافنده و طراح است که بر حسب آن مشخصات پارچه تغییر خواهد کرد. این اطلاعات را میتوان براحتی در نرم‌افزار شبیه سازی پارچه دابی بعنوان یک داده از داده های اولیه نرم‌افزار وارد کرد تا در محاسبات نهایی توزین نخهای مصرفی مورد استفاده واقع شود.
کارت ضربه در حقیقت تعیین کننده ترتیب حرکت وردها در پودهای مختلف است که برای آن هم در نرم‌افزار Dobby Design Studio قسمتی تعبیه شده است. تعداد ستونهای عمودی کارت ضربه برابر با تعداد وردها و تعداد ستونهای افقی آن برابر با تکرار پودی میباشد. در این قسمت از نرم‌افزار میتوان انواع مختلف نخ‌کشی و کارتهای ضربه مربوط به نوع طرح بافته شده را مشاهده و دریافت نمود.
اگر فرض کنیم که کلیه پارامترها و مشخصات فنی بافت از لحاظ نمره نخ، جنس نخ مصرفی و تاب نخها و حتی نقشه بافت و نیز تراکم بافت و... ثابت باشد و فقط راپورت رنگی را تغییر دهیم، تفاوت بسیار زیادی در ظاهر پارچه تولیدی خواهیم داشت. در پروسه تولیدی برای هر طرح رنگبندیهای متعددی در نظر گرفته میشود. تعداد این رنگبندی‌ها بستگی به درخواست و سفارش مشتری و نیز بازار فروش آن دارد که متغیر است. رنگبندی‌ها از جمله پارامترهای بسیار مهم و حساس در تولید پارچه هستند. شناخت سلیقه مشتری و بازار فروش و نیز اطلاع صحیح از رنگ سال در ایران و خارج از ایران میتواند نقش بسیار مهمی در این مورد داشته باشد.
در پروسه رنگبندی باید به هارمونی بین رنگهای مختلف یک طرح توجه بسیار زیاد نمود. گاهی اوقات با جابجاکردن نخهای رنگی یک قسمت از طرح، آن رنگبندی خاص کاملا متمایز از بقیه رنگبندی‌ها میشود. بنابراین، این قسمت از فرآیند تولید پارچه حساسیت بسیار زیادی دارد. در بررسی‌های بعمل آمده از پارچه های تولیدی در بازار، معمولا تک رنگهایی از کالیته‌های رنگی بعضی از تولیدکنندگان پارچه تقاضای کمتری دارند یا مورد پسند مشتریان واقع نمیشوند که دلیل آن انتخاب اشتباه رنگ در آن رنگبندی از کالیته است. این اشتباهات و خطاها و خسارت جبران ناپذیری که به جهت عدم فروش یک رنگبندی در بین رنگبندیهای زیاد یک طرح مشاهده میشود، تماماً بدلیل انتخاب ناصحیح رنگهای مورد استفاده در آن رنگبندی از طرح است.
شناخت رنگ و همنشینی و تضاد رنگی در این امر بسیار حایز اهمیت است که در کنار آن میبایست بازار فروش را نیز در نظر گرفت. این مرحله از کار علاوه بر شناخت رنگها به تجربه بالایی از شناخت بازار نیز نیاز دارد. برای اینکه خطاهای احتمالی رنگبندی کاهش یابد میبایست قبل از تولید نمونه‌هایی از آنها را بصورت پیش فرض و شبیه‌سازی شده داشته باشیم و آنها را با هم مقایسه و از بین آنها بهترین‌ها را انتخاب کنیم. بهترین ابزار برای این مورد شبیه‌سازی آن در نرم‌افزار است.
نرم‌افزار Dobby Design Studio این قابلیت را دارد تا رنگبندیهای ایجاد شده توسط یک طراح را در کنار هم چیدمان کند و بصورت یک کالیته نمایش دهد. در این وضعیت نمایش انتخاب و مقایسه از بین آنها بسیار ساده‌تر خواهد بود؛ همچنین میتوان ایرادهای آنها را بهتر تشخیص داد و نسبت به رفع آن ایرادها اقدام نمود. در این قسمت از نرم‌افزار، یک طراح میتواند بانک‌های جداگانه‌ای برای نخهای متفاوتی که از کارخانجات مختلف تهیه میکند، درست کند و طرح خود را بر اساس نخهای رنگی آن کارخانه مد نظر ایجاد نماید. سیستم‌های رنگی پیشرفته‌ای که در این نرم‌افزار ایجاد شده است این فرآیند را ساده‌تر مینماید. استفاده از قلم موهای رنگی در این قسمت باعث میشود تا فرآیند رنگبندی بسیار ساده‌تر انجام شود.
در مقالات بعدی، شما را با دیگر نرم‌افزارهای تولید شده توسط تیم تولید نرم‌افزارهای تخصصی حامی و قابلیتهای آنها، آشنا خواهیم کرد.
